پس از هر جلسه تمرینی، بدن به ترمیم و بازسازی نیاز دارد تا از آسیبهای ناشی از ورزش جلوگیری کرده و عملکرد عضلات به حالت طبیعی بازگردد. تغذیه مناسب پس از ورزش یکی از ارکان اصلی این فرایند است، زیرا مواد مغذی صحیح میتوانند به بازسازی سریعتر و مؤثرتر عضلات کمک کنند. یکی از مشکلات رایج ورزشکاران، آسیب عضلانی است که بهدلیل فشار زیاد به عضلات، بهویژه در طول تمرینات شدید یا نامناسب، بهوجود میآید. این آسیبها میتوانند با علائمی همچون درد، التهاب، و کاهش عملکرد همراه باشند که ممکن است ورزشکار را از ادامه تمرینات یا رسیدن به اهدافش بازدارد.
آنچه در این مطلب میخوانید:
در این میان، شیر به عنوان یکی از نوشیدنیهای مغذی و طبیعی، میتواند نقش بسیار مهمی در ریکاوری عضلات ایفا کند. شیر حاوی پروتئینهای باکیفیت، کربوهیدراتها، و انواع ویتامینها و مواد معدنی است که به تسریع روند ترمیم عضلانی و کاهش التهاب کمک میکنند. مصرف شیر پس از ورزش نهتنها به بازسازی فیبرهای عضلانی آسیبدیده کمک میکند، بلکه میتواند از درد و خشکی عضلات نیز بکاهد و به ورزشکاران این امکان را بدهد که با سرعت بیشتری به تمرینات خود ادامه دهند.
آسیب عضلانی چیست؟
آسیب عضلانی به هر نوع آسیب یا صدمهای گفته میشود که به بافت عضلانی بدن وارد میشود. این آسیبها میتوانند ناشی از فشار زیاد، کشش بیش از حد، یا آسیبهای فیزیکی در حین تمرینات ورزشی، فعالیتهای بدنی شدید یا حتی حرکات ناگهانی باشند. آسیب عضلانی میتواند به صورت کشیدگی، پارگی، یا التهاب عضله بروز پیدا کند.
عوامل آسیب عضلانی:
ورزشهای شدید یا نامناسب: فعالیتهای ورزشی که فشار زیادی به عضلات وارد میکنند یا تکنیکهای نادرست اجرا میشوند، میتوانند باعث آسیب به عضلات شوند. بهویژه در تمرینات قدرتی یا ورزشهای با حرکات انفجاری مانند دویدن، پرش، و وزنهبرداری.
عدم گرم کردن مناسب: عدم انجام حرکات کششی و گرم کردن مناسب پیش از ورزش میتواند خطر آسیب عضلانی را افزایش دهد، زیرا عضلات سرد و انعطافناپذیر بیشتر مستعد آسیب هستند.
کمبود انعطافپذیری: عضلاتی که انعطافپذیری کافی ندارند، در معرض کشیدگیهای بیشتر قرار دارند. اگر عضلات نتوانند بهدرستی کشیده شوند، ممکن است دچار پارگی یا کشیدگی شوند.
خستگی: وقتی عضلات بیش از حد تحت فشار قرار بگیرند یا در مدت طولانی فعالیت کنند، دچار خستگی میشوند که میتواند باعث کاهش توانایی عضلات در مقابله با فشارها و نهایتاً منجر به آسیب عضلانی شود.
عدم بازسازی و ریکاوری مناسب: عدم استراحت کافی و تغذیه مناسب بعد از تمرین میتواند فرایند بازسازی عضلات را مختل کرده و احتمال آسیب را افزایش دهد.
علائم آسیب عضلانی:
درد: یکی از شایعترین علائم آسیب عضلانی، احساس درد است که میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. این درد ممکن است بلافاصله پس از آسیب یا در طول روزهای بعد خود را نشان دهد.
التهاب: آسیب عضلانی معمولاً باعث التهاب در ناحیه آسیبدیده میشود. این التهاب ممکن است با تورم، قرمزی و گرمای موضعی همراه باشد.
کاهش عملکرد: آسیب به عضله میتواند باعث کاهش قدرت و توان عضلات شود. ممکن است فرد احساس کند که نمیتواند بهطور کامل حرکت کند یا قدرت عضلانی کاهش یافته است.
سفتی و خشکی عضلات: پس از آسیب عضلانی، عضلات معمولاً دچار سفتی و خشکی میشوند. این احساس ممکن است در اثر التهاب یا آسیب به بافت عضلانی ایجاد شود و حرکت طبیعی عضله را محدود کند.
اختلال در حرکت: در صورت وجود آسیبهای شدیدتر، ممکن است فرد نتواند بهطور کامل از عضله آسیبدیده استفاده کند. این اختلال میتواند بهطور موقت یا دائمی باشد.
اگر علائم آسیب عضلانی شدید بود یا پس از چند روز بهتر نشد، بهتر است به پزشک یا فیزیوتراپیست مراجعه شود تا از آسیبهای جدیتر جلوگیری شود.
ترکیبات مغذی شیر و نقش آنها در ریکاوری عضلات
شیر یکی از منابع مغذی است که برای ریکاوری عضلات پس از ورزش بسیار مفید است. ترکیبات مختلف موجود در شیر به بهبود آسیبهای عضلانی و ترمیم سریعتر عضلات کمک میکنند. این ترکیبات شامل پروتئینها، کربوهیدراتها، الکترولیتها و ویتامینها و مواد معدنی هستند که در کنار هم تأثیر شگرفی در روند ریکاوری دارند.
پروتئینهای شیر (کازئین و وی) و نقش آنها در سنتز پروتئین عضلانی
شیر حاوی دو نوع پروتئین اصلی است: کازئین و وی. هر یک از این پروتئینها نقشی ویژه در ریکاوری عضلات دارند:
پروتئین وی: پروتئین وی به سرعت در بدن جذب میشود و به افزایش سنتز پروتئین عضلانی کمک میکند. این پروتئین غنی از آمینواسیدهای شاخهای (BCAAs) است که به ویژه برای ترمیم و رشد عضلات پس از تمرینات شدید ضروری است.
پروتئین کازئین: کازئین برخلاف پروتئین وی، به آهستگی هضم و جذب میشود. این ویژگی باعث میشود که مصرف کازئین در طول شب یا در فاصلههای طولانی بین وعدههای غذایی، تأمینکننده پروتئین برای عضلات باشد و از تجزیه آنها جلوگیری کند.
ترکیب این دو نوع پروتئین در شیر موجب تأثیر طولانیمدت در بازسازی عضلات میشود، زیرا وی به سرعت برای ترمیم فوری عضلات عمل میکند و کازئین به تأمین پروتئین مورد نیاز در طول زمان ادامه میدهد.
کربوهیدراتهای شیر (لاکتوز) و تأمین انرژی مورد نیاز برای ریکاوری
لاکتوز، شکر طبیعی موجود در شیر، یکی از منابع مهم کربوهیدرات در رژیم غذایی است. مصرف لاکتوز پس از ورزش به بازسازی ذخایر گلیکوژن در عضلات و کبد کمک میکند. گلیکوژن منبع اصلی انرژی برای عضلات در حین فعالیتهای ورزشی است و پس از ورزش باید بهسرعت جبران شود. مصرف کربوهیدراتها (مانند لاکتوز) در کنار پروتئینها به بهبود عملکرد ورزشی و جلوگیری از خستگی کمک میکند و فرآیند ریکاوری را تسریع میبخشد.
الکترولیتهای شیر (پتاسیم، سدیم) و جبران الکترولیتهای از دست رفته در اثر تعریق
در حین ورزش، بدن بسیاری از الکترولیتها مانند پتاسیم و سدیم را از دست میدهد. این الکترولیتها برای حفظ تعادل آب بدن و عملکرد صحیح عضلات ضروری هستند. شیر بهطور طبیعی حاوی پتاسیم و سدیم است که میتواند به بازگرداندن الکترولیتهای از دست رفته و حفظ تعادل آب در بدن کمک کند. این امر به جلوگیری از گرفتگی عضلانی، ضعف و کاهش عملکرد کمک میکند.
ویتامینها و مواد معدنی شیر (کلسیم، ویتامین D) و نقش آنها در سلامت عضلات و استخوانها
کلسیم: کلسیم یکی از مواد معدنی حیاتی برای سلامت استخوانها و عضلات است. این ماده معدنی به انقباض و آرامش عضلات کمک میکند و نقش مهمی در عملکرد صحیح عضلات دارد. علاوه بر این، کلسیم به تقویت استخوانها کمک میکند، که برای ورزشکارانی که فشار زیادی به سیستم اسکلتی وارد میکنند، حیاتی است.
ویتامین D: ویتامین D به جذب بهتر کلسیم کمک کرده و سلامت استخوانها را تقویت میکند. همچنین، این ویتامین نقش مهمی در عملکرد عضلات دارد و میتواند به کاهش خطر آسیبهای عضلانی و استخوانی کمک کند.
بهطور کلی، ترکیبات مغذی موجود در شیر، از جمله پروتئینها، کربوهیدراتها، الکترولیتها و ویتامینها، با تأمین نیازهای بدن پس از ورزش، نقش مهمی در ریکاوری و ترمیم عضلات ایفا میکنند. مصرف شیر بهویژه در کنار سایر منابع غذایی سالم میتواند به ورزشکاران کمک کند تا روند بازسازی عضلات را تسریع کرده و از آسیبهای بیشتر جلوگیری کنند.
مکانیسمهای تأثیر شیر بر آسیب عضلانی
شیر بهعنوان یک منبع مغذی کامل، در فرآیند ریکاوری عضلات پس از ورزش نقش مؤثری دارد. ترکیبات موجود در شیر میتوانند به طرق مختلف به کاهش آسیب عضلانی، تسریع ترمیم و بازسازی عضلات، کاهش درد و التهاب، و بهبود عملکرد عضلانی کمک کنند. در ادامه، به بررسی مکانیسمهای مختلف تأثیر شیر بر آسیب عضلانی خواهیم پرداخت:
۱. کاهش آسیب عضلانی ناشی از ورزشهای استقامتی و قدرتی
ورزشهای استقامتی (مانند دویدن و شنا) و قدرتی (مانند وزنهبرداری و تمرینات مقاومتی) میتوانند فشار زیادی بر عضلات وارد کرده و باعث آسیبهای میکروسکوپی به بافت عضلانی شوند. این آسیبها معمولاً منجر به درد و ضعف عضلانی میشوند. مصرف شیر به دلیل ترکیب پروتئینهای باکیفیت (وی و کازئین)، کربوهیدراتها و الکترولیتها میتواند کمک کند تا آسیبهای عضلانی کاهش یابد و فرآیند ریکاوری سریعتر صورت گیرد. پروتئینها در شیر با تأمین آمینواسیدهای ضروری، به بازسازی سریعتر فیبرهای عضلانی آسیبدیده کمک میکنند و این امر باعث میشود که آسیبهای ناشی از تمرینات شدید به حداقل برسند.
۲. تسریع فرآیند ترمیم و بازسازی عضلات
مصرف شیر پس از ورزش میتواند با تأمین پروتئینهای باکیفیت، گلیکوژن و مواد معدنی (مانند کلسیم) به تسریع فرآیند ترمیم و بازسازی عضلات کمک کند. پروتئینهای وی و کازئین موجود در شیر بهویژه در سنتز پروتئین عضلانی مؤثر هستند. پروتئین وی که به سرعت جذب میشود، به ترمیم فوری عضلات کمک میکند، در حالی که کازئین به آهستگی هضم شده و به تأمین پروتئین برای ترمیم در طول زمان ادامه میدهد. همچنین، کربوهیدراتهای موجود در شیر (مانند لاکتوز) به بازسازی ذخایر گلیکوژن عضلات که در طول ورزش مصرف شده است، کمک میکند. این فرآیندها باعث میشود که عضلات پس از تمرینات شدید سریعتر به حالت اولیه خود بازگردند.
۳. کاهش درد و التهاب عضلانی پس از ورزش
التهاب و درد عضلانی یکی از شایعترین علائم پس از تمرینات شدید است که به آن “درد تأخیر عضلانی” (DOMS) گفته میشود. این التهاب و درد معمولاً ناشی از آسیبهای میکروسکوپی به بافت عضلانی و التهاب در اطراف آن است. مصرف شیر به دلیل وجود ترکیبات ضد التهابی مانند پروتئینهای وی و کازئین، به کاهش التهاب کمک میکند. علاوه بر این، الکترولیتهای موجود در شیر (پتاسیم و سدیم) میتوانند به بازیابی تعادل مایعات در بدن و کاهش تورم و التهاب کمک کنند. این اثرات میتوانند باعث کاهش درد و بهبود راحتی عضلات پس از ورزش شوند.
۴. بهبود عملکرد عضلانی و افزایش قدرت و استقامت
یکی از اثرات مثبت دیگر شیر بر عضلات، تأثیر آن در بهبود عملکرد عضلانی است. مصرف شیر به دلیل ترکیب پروتئینها و کربوهیدراتها میتواند به افزایش قدرت و استقامت عضلات کمک کند. پروتئینها به ساخت و بازسازی عضلات و افزایش حجم آنها کمک میکنند، در حالی که کربوهیدراتها انرژی لازم برای تمرینات بیشتر را تأمین میکنند. علاوه بر این، ترکیب ویتامینها و مواد معدنی مانند کلسیم و ویتامین D موجود در شیر، به تقویت استخوانها و عملکرد عضلات کمک میکند و میتواند منجر به افزایش قدرت و استقامت عضلات در تمرینات آینده شود.
در نهایت، شیر با ترکیبات مغذی خود میتواند فرآیند ریکاوری را تسریع کرده، آسیب عضلانی را کاهش داده، و به بازسازی سریعتر عضلات پس از ورزش کمک کند. مصرف شیر بهویژه در کنار سایر منابع غذایی سالم میتواند به بهبود عملکرد ورزشکاران و جلوگیری از آسیبهای عضلانی بیشتر کمک کند.
مطالعات علمی و نتایج آنها
در سالهای اخیر، مطالعات متعددی بر تأثیر مصرف شیر در فرآیند ریکاوری عضلات پس از ورزش انجام شده است. این مطالعات نشان دادهاند که شیر به عنوان یک نوشیدنی مغذی و مؤثر میتواند به بهبود عملکرد عضلانی، کاهش آسیبهای عضلانی و تسریع روند ترمیم عضلات کمک کند. در ادامه به بررسی برخی از این مطالعات و نتایج آنها میپردازیم.
۱. بررسی مطالعات انجام شده در مورد تأثیر شیر بر ریکاوری عضلات
مطالعات مختلف نشان دادهاند که مصرف شیر پس از ورزش میتواند به طور قابلتوجهی روند ریکاوری عضلات را تسریع کند. بهویژه، یک مطالعه منتشر شده در American Journal of Clinical Nutrition نشان داد که مصرف شیر، به ویژه شیر شکلاتی، پس از ورزشهای استقامتی و قدرتی باعث افزایش سنتز پروتئین عضلانی و بازسازی گلیکوژن عضلات میشود. این مطالعه همچنین نشان داد که شیر به دلیل داشتن ترکیباتی مانند پروتئینهای وی و کازئین، کربوهیدراتها و الکترولیتها، تأثیرات مثبتی بر کاهش التهاب و درد عضلانی پس از ورزش دارد.
همچنین، تحقیقی در Journal of the International Society of Sports Nutrition نشان داد که شیر با تأمین مقادیر بالای پروتئین و کربوهیدرات، به ویژه در ترکیب با تمرینات مقاومتی، میتواند به کاهش تجزیه عضلات و افزایش قدرت و حجم عضلانی کمک کند.
۲. مقایسه تأثیر شیر با سایر نوشیدنیهای ورزشی
در مقایسه با نوشیدنیهای ورزشی مختلف مانند نوشیدنیهای کربوهیدراتی، پروتئینی و الکترولیتی، مطالعات نشان دادهاند که شیر به دلیل ترکیب منحصر به فرد پروتئینها و کربوهیدراتها میتواند اثرات بهتری در ریکاوری عضلات داشته باشد. در تحقیقی که در International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism منتشر شده است، مقایسهای بین شیر، نوشیدنیهای کربوهیدراتی و نوشیدنیهای پروتئینی انجام شد. نتایج نشان داد که مصرف شیر به دلیل داشتن ترکیب مناسبی از پروتئینهای وی و کازئین، بهطور مؤثرتری نسبت به نوشیدنیهای دیگر به افزایش سنتز پروتئین عضلانی و جبران ذخایر گلیکوژن کمک میکند.
در یک مطالعه دیگر که در Journal of Strength and Conditioning Research منتشر شد، مقایسهای بین شیر و نوشیدنیهای پروتئینی آماده انجام شد. نتایج نشان داد که شیر بهویژه شیر شکلاتی، در بهبود بازسازی عضلات و کاهش درد و التهاب عضلانی پس از تمرینات شدید بهتر از نوشیدنیهای پروتئینی آماده عمل میکند.
۳. تأثیر انواع مختلف شیر (کمچرب، پرچرب، بدون لاکتوز) بر ریکاوری عضلات
تأثیر انواع مختلف شیر بر ریکاوری عضلات به میزان چربی و لاکتوز موجود در آنها بستگی دارد. تحقیقات نشان دادهاند که شیر کمچرب و پرچرب هردو میتوانند به تأمین پروتئین و انرژی برای ریکاوری عضلات کمک کنند، اما تفاوتهایی در میزان کالری و چربی موجود در آنها وجود دارد.
شیر کمچرب: شیر کمچرب به دلیل داشتن محتوای کمتر چربی، معمولاً گزینهای مناسب برای افرادی است که به دنبال کاهش چربی بدن هستند. تحقیقات نشان دادهاند که شیر کمچرب همچنان میتواند در بازسازی عضلات مؤثر باشد، زیرا مقدار پروتئین آن مشابه شیر پرچرب است، اما با کالری کمتر.
شیر پرچرب: شیر پرچرب به دلیل داشتن چربی بیشتر، میتواند منبع خوبی از انرژی برای کسانی باشد که نیاز به تأمین کالری بیشتری دارند. برخی مطالعات نشان دادهاند که شیر پرچرب ممکن است در مقایسه با شیر کمچرب تأثیرات بهتری در افزایش حجم عضلات در ورزشکاران استقامتی داشته باشد. همچنین، چربیهای موجود در شیر پرچرب میتوانند به جذب بهتر برخی ویتامینها و مواد معدنی (مانند ویتامین D) کمک کنند.
شیر بدون لاکتوز: برای افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند، شیر بدون لاکتوز گزینهای مناسب است. مطالعات نشان دادهاند که شیر بدون لاکتوز همانند شیر معمولی میتواند در ریکاوری عضلات مؤثر باشد. در این نوع شیر، لاکتوز که مسئول ایجاد مشکلات گوارشی در برخی افراد است، حذف شده است، اما محتویات پروتئینی و دیگر مواد مغذی آن تغییر نکرده است.
مطالعات علمی نشان میدهند که مصرف شیر پس از ورزش بهویژه به دلیل ترکیبات مغذی آن مانند پروتئینها، کربوهیدراتها و الکترولیتها، میتواند به تسریع فرآیند ریکاوری عضلات، کاهش آسیب عضلانی، و بهبود عملکرد عضلانی کمک کند. همچنین، در مقایسه با نوشیدنیهای ورزشی دیگر، شیر بهویژه شیر شکلاتی، میتواند تأثیرات بهتری در بازسازی عضلات و کاهش التهاب پس از ورزش داشته باشد. انتخاب نوع شیر (کمچرب، پرچرب، یا بدون لاکتوز) بسته به نیازهای فردی و هدفهای سلامتی، میتواند تأثیراتی متفاوت در ریکاوری عضلات داشته باشد، اما به طور کلی، مصرف شیر یک گزینه عالی برای ورزشکاران و افراد فعال است.
زمان و مقدار مناسب مصرف شیر پس از ورزش
زمان و مقدار مصرف شیر پس از ورزش نقش مهمی در حداکثر بهرهمندی از خواص آن برای ریکاوری عضلات دارد. این فاکتورها میتوانند تأثیرات شیر در کاهش آسیب عضلانی، تسریع ترمیم و بازسازی عضلات، و بهبود عملکرد ورزشی را به حداکثر برسانند. در این بخش، به بررسی بهترین زمان و مقدار مصرف شیر پس از ورزش پرداخته میشود.
۱. بهترین زمان مصرف شیر برای حداکثر بهرهمندی از خواص آن
بهترین زمان برای مصرف شیر پس از ورزش معمولاً در ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت پس از پایان تمرین است. این دوره زمانی بهعنوان “پنجره آنابولیک” شناخته میشود که در آن بدن بیشترین توانایی را برای جذب مواد مغذی و شروع فرآیندهای ترمیمی دارد. در این زمان، عضلات بیشترین نیاز را به پروتئین برای سنتز پروتئین عضلانی و گلیکوژن برای تأمین انرژی دارند. مصرف شیر در این زمان میتواند باعث افزایش سنتز پروتئین عضلانی، کاهش تجزیه عضلات و تسریع فرآیند ریکاوری شود.
اگر بلافاصله پس از تمرین نتوانید شیر مصرف کنید، میتوانید آن را در فاصله زمانی ۲ ساعت بعد از ورزش هم مصرف کنید، چون بدن همچنان قادر به جذب مواد مغذی و بهرهبرداری از آنها خواهد بود. اما هرچه سریعتر مصرف شود، تأثیر آن بیشتر خواهد بود.
۲. مقدار مناسب مصرف شیر بر اساس نوع و شدت ورزش
مقدار مناسب مصرف شیر پس از ورزش به نوع و شدت تمرینات بستگی دارد. برای ورزشهای استقامتی (مانند دویدن، دوچرخهسواری) و ورزشهای قدرتی (مانند وزنهبرداری یا بدنسازی)، نیازهای تغذیهای متفاوت است.
ورزشهای استقامتی: برای ورزشهای استقامتی مانند دویدن یا دوچرخهسواری، پیشنهاد میشود حدود ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلیلیتر شیر مصرف شود. این مقدار شیر میتواند به تأمین پروتئین و کربوهیدرات مورد نیاز برای بازسازی عضلات و جبران ذخایر گلیکوژن کمک کند.
ورزشهای قدرتی: برای ورزشهای قدرتی و تمرینات بدنسازی، نیاز به پروتئین بیشتر است. در این شرایط، مصرف حدود ۵۰۰ میلیلیتر تا ۱ لیتر شیر میتواند مفید باشد، زیرا این مقدار شیر پروتئین کافی (بهویژه پروتئینهای وی و کازئین) برای افزایش سنتز پروتئین عضلانی و ترمیم بافتهای عضلانی را فراهم میآورد.
در مجموع، برای یک فرد معمولی که تمرینات متوسطی انجام میدهد، مصرف حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیلیتر شیر پس از ورزش کافی است. این مقدار شیر به طور میانگین ۲۰ تا ۳۰ گرم پروتئین و مقدار مناسبی کربوهیدرات را تأمین میکند.
۳. نوشیدن شیر پس از تمرینات بدنسازی
در تمرینات بدنسازی، که تأکید بیشتری بر رشد عضلات و افزایش قدرت است، مصرف شیر میتواند بهویژه مفید باشد. شیر به دلیل ترکیب پروتئینهای سریعالاثر (وی) و کندالاثر (کازئین)، به طور مؤثری میتواند به تقویت عضلات کمک کند. پیشنهاد میشود که ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از تمرین شیر مصرف شود تا پروتئین لازم برای ترمیم و ساخت عضلات به بدن برسد.
برای افرادی که به دنبال افزایش حجم عضلانی هستند، مصرف شیر شکلاتی (که ترکیب مناسبی از پروتئین و کربوهیدرات دارد) پس از تمرین میتواند گزینهای بسیار مؤثر باشد، چرا که کربوهیدراتها به بازسازی سریع گلیکوژن کمک میکنند و پروتئینها به سنتز پروتئین عضلانی میپردازند.
در نهایت، برای افزایش بهرهوری از مصرف شیر پس از تمرینات بدنسازی، میتوان آن را با سایر منابع پروتئینی مانند پودر پروتئین یا میوهها ترکیب کرد تا تأثیر آن افزایش یابد.
برای به حداکثر رساندن فواید مصرف شیر پس از ورزش، بهترین زمان برای مصرف آن ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت پس از تمرین است. مقدار مناسب مصرف شیر نیز بستگی به نوع و شدت تمرین دارد، اما برای اکثر ورزشکاران و افراد فعال، مصرف ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیلیتر شیر پس از تمرین توصیه میشود. بهویژه برای تمرینات بدنسازی، مصرف شیر با ترکیب پروتئین و کربوهیدرات به تسریع روند ریکاوری و رشد عضلات کمک میکند.
مطالب مرتبط:
- پروتئین در پنیر پیتزا، ارزش غذایی و اهمیت آن برای سلامتی
- لاکتوز در پنیر پیتزا، راه حلهایی برای خوردن پیتزا و حساسیت به لاکتوز
- مصرف شیر پس از ورزش؛ بهترین گزینه برای کاهش وزن؟
- پیتزا و ورزش، آیا پیتزا گزینه مناسبی برای ورزشکاران است؟
- آفلاتوکسین چیست؟ سمی خطرناک در مواد غذایی
- پنیر پیتزا ۱۸۰ گرمی تکین
- پنیر پیتزا ۵۰۰ گرمی تکین
- پنیر پیتزا یک کیلویی سوپر مارکتی رویال
- پنیر پیتزا دو کیلویی سوپر مارکتی رویال