همانطور که می دانید طبق آمارها کمبود ویتامین D در جهان دارای شیوع بسیار بالایی است. با توجه به فقر غذایی ویتامینD، غنی سازی مواد غذایی باید در اولویت دولت ها قرار گیرد.
ویتامینD و ضرورت آن
ویتامینD دارای ساختمانی استروئیدی است که گیرنده های زیادی در سراسر بدن دارد بنابرین کمبود ویتامین D، مشکلات و بیماری های زیادی را ایجاد می کند. از جمله این مشکلات می توان به بیماری های متابولیک استخوان، مثل ریکتز، نرمی استخوان، پوکی استخوان و ضعف عضلانی اشاره کرد. علاوه براین مطالعات اخیر نشان داده است که کمبود ویتامینD در کاهش قدرت ایمنی بدن، کاهش قدرت باروری، کاهش واکنش انسولین به گلوکز، کاهش قدرت انقباض ماهیچه های قلب، افزایش فشار خون و …نیز موثر است. بروز مشکلات و بیماریهای ناشی از کمبود ویتامینD می تواند بار مالی سنگینی را در طولانی مدت به دولت ها و جامعه تحمیل کند. بنابراین لزوم توجه به این اپیدمی در همه ی کشور ها بسیار ضروری به نظر می رسد.
مردم کدام مناطق جهان کمبود ویتامین D دارند؟
در سال های گذشته تصور بر این بود که این معضل جهانی تا حدودی کنترل و مهار شده است اما امروزه شاهد اپیدمی های دیگری از کمبود ویتامینD هستیم. همچنین در کشورهای اروپایی شیوع ۳۰ تا ۸۰ درصدی گزارش شده است. سایر کشور ها مثل آمریکا، استرالیا و ….نیز آمارهای مختلف ولی قابل توجهی از این اپیدمی را ارائه داده اند.
در کشور ما ایران نیز بنا بر گزارش و آمارهای مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با همکاری معاونت سلامت وزارت بهداشت و آموزش پزشکی، این اپیدمی بین ۴۰ تا ۸۰ درصد گسترش یافته است.
مهمترین منابع تامین ویتامینD
مهمترین منابع تامین ویتامین D انواع مواد غذایی و نور خورشید هستند.
مواد غذایی
روغن جگر ماهی غنی ترین منبع ویتامینD است. و سایر مواد غذایی مثل لبنیات و تخم مرغ با فاصله ی زیادی در رده بندی پایین تری قرار می گیرند. به طور مثال تخم مرغ که از منابع قابل دسترس و معروف ویتامینD محسوب می شود تنها قادر است ۶ درصد از نیاز روزانه ی ما به این ویتامین را تامین کند.
نور خورشید
نور مستقیم خورشید می تواند باعث سنتز ویتامینD در پوست بدن انسان شود. اما حتی اگر این سنتز به طور کامل اتفاق بیوفتد بازهم تنها نیمی از نیاز ما به این ویتامین را تامین میکند.
با توجه به محدودیت هایی مثل، استفاده از کرم های ضد آفتاب، رنگ پوست، نوع پوشش، آسیب های پوستی و … نمی توان از این منبع هم به عنوان تامین کننده ای مناسب نام برد. مطالعات انجام شده در کشورهای عربستان و ترکیه نیز ثابت کرده اند که قرار گیری کامل در معرض نور خورشید نمی تواند تامین کننده ی مقدار کافی از ویتامینD باشد. البته باید مشکلات و اختلالات پوستی دوران سالمندی در سنتز ویتامینD را نیز به مجموعه ی نکات ذکر شده اضافه کرد.
بنابراین با توجه به مطالب ذکر شده، غنی سازی مواد غذایی تنها راه حل قابل اتکا و موثر به نظر می رسد.
افزودن مکمل ها به مواد غذایی به دو صورت انجام میگیرد.
در حالت اول، مواد غذایی را که به صورت طبیعی آن مکمل را در خود ندارند غنی سازی می کنند.
و در حالت دوم، ماده ی غذایی، مواد مغذی خود را در جریان تولید از دست می دهد. بنابراین غنی سازی و اضافه کردن مکمل ها،به منظور جبران مواد از دست رفته انجام میگیرد.
هدف اصلی در هر دو روش، غنی سازی مواد غذایی و تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن است.
حامل های غنی سازی ویتامینD
برای غنی سازی ویتامینD حامل های مختلفی به کار می روند. از جمله ی آن ها می توان به خانواده ی شیر و لبنیات، انواع روغن ها و مارگارین و انواع آرد اشاره کرد.
یکی از رایج ترین حامل های ویتامینD شیر و لبنیات هستند. با توجه به وجود درصد قابل توجهی از محصولات لبنی در سبد غذایی خانوار ها، می توان از این پتانسیل برای پیش گیری و یا کنترل اپیدمی کمبود ویتامینD استفاده کرد. شیر سرشار از کلسیم است بنابراین در مراحل غنی سازی شیر، نیازی به غنی سازی کلسیم نیست پس شیر می تواند حامل بسیار مناسب و در دسترسی برای ویتامینD باشد.
علاوه بر شیر، انواع ماست، پنیر، کره و سایر محصولات لبنی نیز می توانند به نحو موثری در طول فرآیند تولید، غنی سازی شوند.
