امروزه استفاده از مدل قیمت گذاری هدونیک (یا کیفی) لبنیات برای شناسایی ترجیحات مصرف کنندگان در انتخاب نوع محصول کاربرد دارد و ضرایب برآوردی در این مدل در واقع ارزش ضمنی هر یک از ویژگی های لحاظ شده در مدل است.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
قیمت گذاری هدونیک لبنیات
با بررسی قیمت گذاری هدونیک شیر، پنیر و ماست، قیمت سایه ای هر یک از خصوصیات این سه محصول از دید مصرف کننده برای تولیدکننده مشخص شده و این امکان فراهم می شود که محصولات تولید شده دارای خصوصیات کیفی همگام با سلیقه مصرف کننده بوده و نهایتاً افزایش مصرف وی را به دنبال داشته باشد. تولید کننده نیز در این میان سود خواهد برد و افزایش فروش و رونق واحدهای تولیدی را درپی خواهد داشت. لذا در این پژوهش، به کمک اطلاعات آزمایشگاهی تابع قیمت گذاری هدونیک برای سه محصول شیر، ماست و پنیر برآورد گردید. برای تهیه داده های مورد نیاز در تخمین مدل قیمت گذاری هدونیک از اطلاعات آزمایشگاهی بهره گرفته شده است.
خصوصیات کیفی مهم ۳۰ برند مختلف تجاری موجود در بازار ایران برای سه محصول شیر، ماست و پنیر، در آزمایشگاه با تجزیه و بررسی آنها استخراج گردید. نتایج حاصل برای این سه محصول حاکی از این مطلب است که بین خصوصیات کیفی پنیر میزان چربی، نمک، ماده خشک موجود در پنیر، پروتئین و نوع بسته بندی مهمترین عوامل در قیمت پرداختی مصرف کنندگان می باشد. همچنین میزان چربی، ماده خشک، نوع بسته بندی و طعم مهمترین خصوصیات مؤثر بر قیمت ماست ارزیابی گردید و نهایتاً مشخص شد، قیمت شیر تحت تأثیر میزان چربی، ماده خشک، اسیدیته، رنگ بسته بندی و طعم آن می باشد.
از این روی پیشنهاد می گردد در راستای توجه به خواست و سلایق مصرف کنندگان، تولید پنیرهایی با میزان چربی، ماده خشک و پروتئین بالاتر و در مقابل کاهش میزان نمک و کاستن از شوری آن باید در دستور کار واحدهای تولیدی قرار بگیرد که این امر می تواند باعث افزایش میزان فروش این واحدها گردد.
صنعت شیر
هر چند که تاریخ شروع روش های سنتی فرآوری شیر را نمی توان به طور دقیق روشن کرد. ولی تاریخ استفاده بشر از شیر به عنوان غذا به چندین هزار سال پیش برمی گردد. صنعت شیر در ایران در سال ۱۳۲۶ همگام با توجه و تمایل روز افزون مردم به مصرف شیر و فرآورده های لبنی بهداشتی در تهران پایه گذاری شد.
تحقیقات زیادی تأثیر مثبت فرآورده های لبنی را بر روی سلامت نشان داده اند. مصرف مواد لبنی از بروز بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های قلبی و پوکی استخوان جلوگیری می کند. با این حال، براساس تحقیقات صورت گرفته در ایران ۹۰ درصد مردم با کمبود دریافت کلسیم روبه رو هستند که این امر سبب بروز بیماری پوکی استخوان شده و اهمیت مصرف مواد لبنی را بیش از پیش آشکار می سازد.
وضعیت تولید، صادرات و واردات شیر
بررسی وضعیت تولید، صادرات و واردات شیر ، ماست و پنیر در ایران و مقایسه آن با کشورهای پیشرفته بیانگر این مطلب است که کشور ما با وجود پیشرفت های فراوان در زمینه تکنولوژی تولید صنعت لبنیات، همچنان با کشورهای اروپایی و آمریکایی فاصله زیادی دارد. همچنین در مورد مصرف سرانه محصولات لبنی در حدود ۷۰ کیلوگرم در سال است در حالی که در کشور های توسعه یافته ۵ برابر این میزان است.
این در حالی است که متأسفانه در سال های اخیر بسیاری از شرکت های لبنی با چالش های بسیاری دربخش بازاریابی و فروش محصولات خود روبه رو بوده اند. این مسأله امکان ادامه فعالیت را برای این واحدها دشوار نموده که این امر تهدیدی برای اشتغال و تولید، هم در بخش دامپروری و هم در بخش صنایع تبدیلی محصولات دامی محسوب می شود.
بررسی قیمت گذاری هدونیک
بررسی قیمت گذاری هدونیک شیر، ماست و پنیر و شناسایی ترجیحات مصرف کنندگان، می تواند کمک شایانی به واحدهای تولیدی در راستای تولید محصولاتی همگام با سلیقه مصرف کنندگان نماید و موجب رونق فعالیت های اقتصادی در این زمینه گردد، از طرف دیگر باعث افزایش مصرف این محصولات در جامعه و افزایش سلامتی عمومی جامعه شود.
قیمت گذاری هدونیک کالاها و محصولات مختلف
در مورد قیمت گذاری هدونیک کالاها و محصولات مختلف مطالعات متعددی در داخل و خارج از کشور در زمینه های مختلف اعم از صنعت، مسکن و کشاورزی صورت گرفته است.
قربانی ۱۳۷۶ برای تعیین عوامل موثر بر قیمت برنج در قائم شهر از مدل هدونیک استفاده کرده است. نتایج تحقیق وی نشان می دهد مهمترین عوامل تأثیرگذار بر قیمت برنج عطر برنج، درجه ی خلوص، کشیدگی پس از پخت و نوع رقم می باشد.
قربانی و میربمانی( ۱۳۸۴ ) به محاسبه قیمت گذاری هدونیک لوبیا در مشهد پرداختند. نتایج این مطالعه نشان داد که رابطه اندازه، رنگ (تیره)، درجه خلوص، درجه پخت، مزه و بسته بندی لوبیا با قیمت آن مثبت و رابطه درصد شکستگی لوبیا با قیمت آن منفی است.
همچنین آقاپور صباغی ( ۱۳۸۶) در مطالعه ای به برآورد تابع قیمت گذاری هدونیک برای پنیر در تهران پرداخته است. نتایج نشان داد که میزان چربی، سختی پنیر، بسته بندی و اثر خاص تعلق به شرکت پگاه بر روی قیمت پنیر اثر مثبت و مقدار نمک و شوری پنیر اثر منفی روی قیمت آن دارد.
جبار (۱۹۹۸) برای تعیین ترجیحات خریداران گوسفند و بز در نیجریه از مدل قیمت گذاری هدونیک استفاده کرده است. وی عواملی چون سن، جنس نژاد، زمان خریداری و نوع بازار را تأثیرگذار بر قیمت پیشنهادی خریداران دانست. در تحقیقی وانگ و همکاران(۲۰۰۷) ارزش های ضمنی هریک از خصوصیات کیفی محصولات لبنی را در پکن مورد مطالعه قرار دادند.
نتایج نشان داد داشتن برچسب HACCP (جزء برچسبهای تأیید کننده غذای سالم است) بر روی این محصولات اثر مثبتی بر روی قیمت محصولات لبنی داشته است. همچنین مقدار پروتئین، عمر مفید و مقدار ماندگاری در دمای اتاق دارای ضریب مثبت و نهایتاً استرلیزه بودن، اندازه پاکت ها و پاکت های پلاستیکی و کاغذی نیز دارای تأثیر منفی روی قیمت این محصولات در پکن شدند.
کلودینسکی (۲۰۰۸) در مطالعه ی خود به بررسی تأثیر خصوصیات غیر غذایی شیر برروی قیمت آن پرداخته است. این مطالعه ثابت کرد که خصوصیات غیر غذایی و ویژگی های مصرف کنندگان دارای تأثیرات معنیداری روی قیمت کیفی شیر هستند و نهایتاً اینکه اثر برچسب rBST (تزریقی است که جهت افزایش شیردهی به گاوها در ایالات متحده صورت میگیرد) در طی دوره مطالعه متفاوت بوده و در ابتدای دوره اثر منفی و در انتها اثر مثبتی روی قیمت شیر داشته است.
در بررسی قیمت گذاری هدونیک شیر، پنیر و ماست ارزش ضمنی هر یک از خصوصیات این سه محصول از دیدگاه مصرف کننده برای تولید کننده مشخص شده و این امکان فراهم می گردد که محصولات تولید شده دارای خصوصیات کیفی همگام با سلیقه ی مصرف کننده باشند و نهایتاً افزایش مصرف وی را به دنبال داشته باشد که تولیدکننده نیز در این میان سود خواهد برد و افزایش فروش و رونق واحد های تولیدی را درپی خواهد داشت.
نتیجه گیری
در راستای توجه به خواست و سلایق مصرف کنندگان، تولید پنیرهایی با میزان چربی، ماده خشک و پروتیین بالاتر و در مقابل کاهش میزان نمک و کاستن از شوری
آن باید در دستور کار واحدهای تولیدی قرار بگیرد که این کار باعث افزایش میزان فروش این واحدها خواهد شد. شرکت های تولیدی در جهت خواست مصرف کنندگان، بایستی ماست هایی تولید کنند که از لحاظ ماده خشک و میزان چربی در سطح بالایی باشند.
