شايد اين سئوال برای شما هم پیش آمده باشد، محصول ارگانيك چيست؟ به چه محصولاتي ارگانيك مي گويند، چه تفاوتي با مواد غذایی غير ارگانيك دارد.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
محصول ارگانیک چیست؟
محصول ارگانیک به محصولی می گویند که اولا منشا آن کاملا طبیعی باشد و دوما در کل فرآیند تولید آن، از هیچ‌گونه ماده شیمیایی، افزودنی یا فرآیندی که باعث تغییر در ماهیت طبیعی مواد تشکیل دهنده آن می‌شود، استفاده نشده باشد محصول ارگانیک عاری از مواد افزودنی غذایی مصنوعی است. این مواد شامل شیرین کننده های مصنوعی، مواد نگهدارنده، رنگ آمیزی، طعم دهنده و گلوتامات مونو سدیم (MSG) است. در کاشت محصولات ارگانیک و بهبود رشد گیاه از کودهای طبیعی، حیواناتی که به صورت ارگانیک پرورش می یایند و به آنها آنتی بیوتیک و یا هورمون داده نمی شود استفاده می کنند. این محصولات باید با روش‌هایی مطابق با استاندارهای کشاورزی یا دامپروری ارگانیک، تولید شوند. این استانداردها در ایران و جهان کمی متفاوت هستند.
گواهینامه های ارگانیک چیست؟
با توجه به اینکه اکثر کشورها دارای دستورالعمل‌ها و استاندارهای خاص خود هستند، زمانی برچسب ارگانیک به محصول تولیدی یک کشور نسبت داده می‌شود که تولید، فرآوری و مدیریت آن، با استفاده از روش‌های ارگانیک تعریف شده توسط نهادهای گواهی کننده آن کشور باشد.
ارگانیک یعنی همان طبیعی؟
نکته ای که نباید فراموش کنید این است که ارگانیک و طبیعی به یک معنا نیستند؛ محصولات طبیعی ممکن است دارای برچسب کاملا طبیعی، صد درصد طبیعی و بدون هورمون باشند به این معنی که در تولید آن ها از هیچ رنگ مصنوعی، طعم دهنده و یا نگهدارنده ای استفاده نشده است.
اما محصولات ارگانیک، دارای یک برچسب ارگانیک هستند به این معنی که در تولید آن ها از هیچ گونه کود شیمیایی، آفت کش، سموم، آنتی بیوتیک، هورمون و دستکاری ژنتیکی استفاده نشده است. این گواهی زمانی به یک محصول اختصاص می‌یابد که ارگانیک بودن آن توسط نهادهای معتبر هر کشور تایید شود. این نهادها بعد از کنترل ارگانیک بودن محصولات بر اساس استانداردها، به آن گواهی ارگانیک می‌دهند. بازرسی محصولات ارگانیک، به طور مداوم و هر چند وقت یک‌بار صورت می‌گیرد و چنانچه در هر مرحله مشخص شود که تولیدکنندگان یا کشاورزان، برخلاف استانداردها عمل می‌کنند، برچسب ارگانیک به محصولات آن ها داده نمی‌شود.
اگر محصولی دارای گواهی ارگانیک از این مراجع باشد، لوگوی آن مرجع می‌تواند روی محصول درج شود تا مشتری با مشاهده آن بتواند به ارگانیک بودن محصول، اطمینان پیدا کند. برای مثال در کشور آمریکا، تنها محصولاتی کاملا ارگانیک هستند که دارای برچسب USDA باشند. البته باید بدانید که همیشه بودن برچسب ارگانیک روی یک محصول، به معنای واقعا ارگانیک بودن آن نیست و ممکن است که فروشنده، از برچسب ارگانیک تقلبی روی محصولات خود استفاده کرده باشد که این کار پیگرد قانونی دارد . اگر قصد خرید محصولات ارگانیک دارید باید از مکان‌هایی خرید کنید، که مطمئن باشید ارگانیک بودن محصولات، توسط نهادهای نظارتی کنترل می‌شود.
محصولات کشاورزی زراعی ارگانیک
میوه‌ها، سبزیجات و سایر محصولات کشاورزی، در صورتی ارگانیک محسوب می‌شوند که از سه سال قبل، برای برداشت محصولات در آن زمین، از هیچ‌گونه کود و یا آفت‌کش شیمیایی استفاده نشده باشد. برای مثال برنج ارگانیک به برنجی گفته می‌شود که کشاورز، از ۳ سال قبل به زمین خود کود و سم شیمیایی نداده باشد و در هیچ یک از مراحل کاشت، داشت و برداشت کردن برنج نیز از هیچ گونه سم و کود شیمیایی، برای مقابله با آفات استفاده نشود. در این شرایط، برنج بسیار کمی به دست می‌آید و به همین دلیل قیمت این برنج می‌تواند تا ۴ برابر، از قیمت برنج معمولی بیشتر باشد.
محصولات دامی و لبنیات ارگانیک
محصولات دامی و لبنی، در صورتی ارگانیک هستند که حیواناتی که این محصولات از آنها به دست می‌آید، زندگی و رفتار طبیعی خود را داشته، بتوانند آزادانه حرکت کنند و محل زندگی آنها کوچک و محدود نباشد، برای رشد این حیوانات، نباید هیچ آنتی بیوتیک و یا هورمونی به آنها تزریق شده باشد و باید از علوفه‌ای تغذیه کنند که کاملا ارگانیک باشد. در حالت کلی استفاده از هرگونه ترکیب‌های اصلاح شده ژنتیکی در محصولات گیاهی و دامی، که به صورت ارگانیک رشد می‌کنند، ممنوع است.
چرا مواد ارگانیک؟
استفاده از این محصولات ابتلا به بیماری ها و آلرژی را کاهش می دهد، افراد به دلیل نگرانی از مشکلات بهداشتی و زیست محیطی تصمیم می گیرند که محصولات ارگانیک استفاده کنند اما به راستی دلیل این انتخاب چیست؟
آفت کش ها
در کشاورزی مدرن از آفت‌کش های شیمیایی برای محافظت از محصولات کشاورزی در برابر حشرات، آفات و بیماری ها استفاده می‌شود، وقتی کشاورزان آفت‌کش ها را بر روی گیاهان اسپری می‌کنند، باقیمانده این سموم بر روی محصولات باقی می ماند.
بسیاری از مردم غذا های ارگانیک را انتخاب می‌کنند تا از این سموم و آفات دور باشند.
افزودنی های خوراکی
محصولات ارگانیک بدون هر گونه افزودنی، نگه دارنده، رنگ های مجاز خوراکی، طعم‌دهنده ها و مونو سدیم گلوتامات تولید می شوند.
محیط زیست
بسیاری از افراد از محصولات ارگانیک استفاده می‌کنند چون این مواد برای محیط زیست مناسب تر هستند، آلودگی کمتری دارند و کیفیت آب و خاک را حفظ می‌کنند.
مزایای استفاده از محصولات ارگانیک چیست؟
انجمن تغذیه آمریکا معتقد است که سطح ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان های موجود در محصولات ارگانیک بیشتر است. همچنین تحقیقات نشان داده که محصولات کشاورزی ارگانیک سطوح پایین تری نیترات دارند، مقادیر بالای نیترات خطر ابتلا به انواع سرطان را افزایش می دهد. محصولات ارگانیک اغلب تازه تر هستند چون در تهیه آن ها از مواد نگهدارنده که طول عمرشان را بیشتر می کند استفاده نشده است. این محصولات سینولئیک اسید بیشتری دارند که برای سلامت قلب و عروق مفید می باشد. بسیاری از والدین معتقدند که محصولات ارگانیک چون آفت کش ندارند برای تغذیه نوزادان و کودکان مناسب تر هستند.
آیا محصولات ارگانیک ضرر هم دارد؟
چون در پرورش محصولات ارگانیک از آفت کش ها و آنتی بیوتیک ها استفاده نمی شود ممکن است مقادیر کمی باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک از جمله لیستریا، سالمونلا و E. coli بر روی آن ها رشد کند که می توانند باعث ایجاد بیماری در انسان شوند.
چگونه متوجه شویم که یک محصول ارگانیک است؟
امروزه در بازار، تولیدکنندگان بسیاری ادعا می‌کنند که محصولات آنها ارگانیک است؛ اما چگونه می‌توان فهمید که ادعای آنها حقیقت دارد یا خیر؟ این کار چندان سخت نیست. تنها محصولاتی ارگانیک هستند که دارای گواهی ارگانیک باشند.
دسته بندی مواد غذایی از نظر ارگانیک بودن یا نبودن
یک محصول باتوجه به این که به چه میزان از ترکیبات طبیعی تشکیل شده باشد، در یکی از ۴ دسته زیر قرار می‌گیرد:
- صد در صد ارگانیک: محصولاتی هستند که به طور کامل از ترکیبات طبیعی تشکیل شده‌اند.
- ارگانیک: محصولاتی هستند که به میزان ۹۵ درصد متشکل ار ترکیبات طبیعی هستند.
- تولید شده با مواد ارگانیک: محصولاتی هستند که حداقل دارای ۷۰ درصد مواد طبیعی باشند.
- غیر ارگانیک: مواد غذایی که میزان مواد طبیعی در آنها، کم‌تر از ۷۰ درصد باشد، ارگانیک محسوب نمی‌شوند.
در ایران، این درجه بندی کمی متفاوت است؛ به طوری که محصولات ارگانیک باتوجه به این که به چه میزان از مواد طبیعی تشکیل شده باشند، می‌توانند در دو دسته ارگانیک یا در حال گذار قرار گیرند.
آیا محصولات ارگانیک با طبیعی فرق دارند؟
این دو تعریف متفاوت هستند. طبیعی در هر محصولی، ممکن است تعریف خودش را داشته باشد؛ مثلاً عسل طبیعی به عسلی گفته می‌شود که زنبور در فصل شهد و گل، به صورت مصنوعی تغذیه نشده باشد و یا چای طبیعی به چایی گفته می‌شود که هیچ افزودنی شیمیایی برای افزایش عطر و رنگ چای، به آن اضافه نشده باشد.
در یک تعریف کلی، می‌توان گفت که محصولات طبیعی به محصولاتی گفته می‌شود که حداقل پردازش و فراوری روی ماده غذایی انجام شده باشد؛ به طوری که مواد تشکیل دهنده آن محصول همگی طبیعی باشند و همچنین حاوی مواد افزودنی خاص مانند هورمون‌ها، آنتی بیوتیک‌ها، شیرین کننده‌ها، رنگ‌های خوراکی، نگهدارنده‌ها و یا طعم دهنده‌های مصنوعی نباشند.
چگونه متوجه شویم که یک محصول واقعا طبیعی است؟
برای تشخیص محصول طبیعی، دو راه وجود دارد:
راه اول: به دلیل اینکه سازمان یا نهاد مشخصی بر روی محصولات طبیعی نظارت نمی‌کند، ممکن است فروشندگان بسیاری ادعا کنند که محصولاتشان طبیعی است. بنابراین بهترین راه برای اطمینان از طبیعی بودن یک محصول، خرید از مکان‌های معتبر می‌باشد.
راه دوم: اگر شما کمی اطلاعات در مورد محصولی که می‌خرید داشته باشید، می‌توانید در اکثر موارد یک محصول طبیعی را تشخیص دهید.
محصولات محلی چیست؟ و چگونه می‌توانیم آنها را تشخیص دهیم؟
در تعریف جهانی محصولات محلی، به مواد غذایی و سایر محصولات کشاورزی گفته می‌شود که در یک منطقه خاص رشد می‌کنند یا تولید می‌شوند و پس از طی مراحلی به فروش می‌رسند. در این محصولات، از هیچ ماده نگهدارنده شیمیایی برای افزایش نگهداری ماده غذایی استفاده نمی‌شود. بنابراین طبیعتا نباید فاصله بین مکان و زمان تولید و مصرف این محصولات خیلی زیاد باشد. زیرا معمولا ماندگاری این محصولات کم بوده و ممکن است زود خراب شوند.
در مورد اینکه حداکثر این فاصله می‌تواند چه قدر باشد تا محصول، محلی محسوب شود، هیچ توافقی روی معیار قرار دادن عدد مشخصی وجود ندارد. ولی برخی می‌گویند که این مسافت باید کم‌تر از ۴۰۰ مایل یا ۶۴۴ کیلومتر باشد.
تعریف محصول محلی در ایران
به طوری که معمولا به محصولاتی که در روستاها تولید می‌شوند، محلی می‌گویند و فاصله محل تولید تا مصرف، معیار مهمی نیست. برای مثال روغن حیوانی هم در کارخانه، هم به صورت صنعتی، هم در روستاها به صورت سنتی و با استفاده از مشک و … تولید می‌شود که به این روغنی که در روستا تولید می‌شود، روغن محلی گفته می‌شود.
تفاوت محصولات ارگانیک با طبیعی و محلی
باید بدانید که این محصولات از جنبه‌های مختلف با هم متفاوتند. ما در اینجا به صورت خلاصه، برخی از این تفاوت‌ها را بیان کرده‌ایم.
۱- تفاوت در تضمین و نظارت
همان‌طوری که قبلا گفتیم، تضمین و نظارت بر محصولات ارگانیک، توسط نهادهای مربوطه صورت می‌گیرد در حالی که چنین نظارتی بر محصولات طبیعی و محلی وجود ندارد.
۲- میزان آزادی در تخصیص برچسب به این محصولات
استفاده از برچسب ارگانیک، دارای پیامدهای قانونی است؛ بنابراین تولید کننده فقط زمانی می‌تواند از این برچسب استفاده کند، که در تمامی مراحل تولید محصول، از قوانین و استانداردها پیروی کرده باشد؛ اما در مورد محصولات طبیعی و محلی اینگونه نیست. استفاده اشتباه از برچسب طبیعی یا محلی روی محصولاتی که واقعا طبیعی نیستند پیگرد قانونی ندارد اما اصلا کار اخلاقی و درستی نیست.
۳- تفاوت در ماندگاری
معمولا محصولات ارگانیک، طبیعی و محلی به دلیل اینکه دارای هیچ‌گونه افزودنی و مواد نگهدارنده نیستند، نسبت به مواد غذایی صنعتی، ماندگاری کمتری دارند. البته در مورد برخی از محصولات، این موضوع صدق نمی‌کند. مثلا روغن حیوانی محلی با وجود اینکه هیچ‌گونه مواد نگهدارنده‌ای ندارد، سال‌ها ماندگاری داشته و خراب نمی‌شود.
۴- تفاوت در قیمت
معمولا محصولات ارگانیک گران‌تر هستند. به دلیل اینکه نباید در تولید آنها از کود و آفت‌کش (در میوه‌ها و سبزیجات) و آنتی بیوتیک‌ها و هورمون‌ها ( در حیوانات) استفاده شود. تولید آنها به صرف وقت، انرژی و هزینه بیشتری نیاز دارد. از طرف دیگر به همان دلایل گفته شده در بالا، میزان محصولی که به صورت ارگانیک به دست می‌آید، کم‌تر است و بنابراین طبیعی است که قیمت آن بیشتر باشد.
شرکت پونک شیر خاوران با استفاده از مواد اولیه تازه، با کیفیت و طبیعی در تلاش است تا از سلامت شما مراقبت کند و در کنار همه ی دوستداران طبیعت و ومحیط زیست،از تولید محصولات طبیعی و ارگانیک حمایت نماید.
مطالب مرتبط:
